Travma teorisyenleri, travmatik stres tepkilerini açıklamak için bugüne kadar pek çok model geliştirmişlerdir. Bu kuramlar stres-tepki kuramı, temel varsayımlar modeli, koşullanma kuramları, bilgi işleme kuramları, ikili temsil kuramı, duygusal işlemleme kuramı ve bilişsel modeldir. Travmatik olay bireyin kendisi, diğerleri ve çevresiyle ilgili olan bilişlerini değiştirir, kesintiye uğratır. Travmaya uğrayan kişilerde dünyayı çok tehlikeli ve anlamsız, insanları tamamen çaresiz ve güvenilmez olduğunu düşünme, emniyet, güven, yaşamı denetleyebilme bilişi ve güç gibi temel şemalarda bozulma ortaya çıkar. Yeni bilgi var olan eski bilişsel şemalarla bütünleştirilmeye çalışılır. TSSB’si olan bireyin algıladığı tehdidin ikinci kaynağı, olumsuz değerlendirmelerdir. Travmaya maruz kalan birey, olaya, tehdit ipuçlarına, bireyin kendi eylemlerine, travma sonrası tepkilere, diğerlerinin tepkilerine ya da yaşama yönelik çeşitli olumsuz anlamlandırmalar yapabilir. Klasik ve edimsel koşullanma yolu ile bireyde kaçınma davranışları ortaya çıkar bu ise travmatik stresin sürmesine yol açabilir. Bu kuramların hepsi, iyileşme sürecindeki en önemli kazançlardan birinin, travmatik olaya ilişkin bilginin ayrıntılandırılması ve bağlama oturtulması olduğu konusunda hemfikirdir.