Adolesan Anoreksiya Nervozalılarda Ödül Yordama Hatası Yanıtında Artışla Kilo Alımı Arasındaki İlişki

Araştırmanın Künyesi:
DeGuzman ve ark., Association of Elevated Reward Prediction Error Response With Weight Gain in Adolescent Anorexia Nervosa, American Journal of Psycihatry, 24 Şubat 2017’de çevrimiçi yayınlanmış.

Bağlantı:
http://ajp.psychiatryonline.org/doi/abs/10.1176/appi.ajp.2016.16060671

Giriş

Anoreksiya nervoza ile ilgili beyin görüntüleme çalışmaları merkezi ödül devrelerinin gıda alımı ile ilişkisini işaret etmektedir. Örneğin; insula, anoreksiya nervozalı ve sağlıklı bireyler arasında işlevsel ve yapısal farklılıklar göstermektedir. Para ödülüne prefrontal ve striatal yanıt hasta ve iyileşmiş bireyler arasında değişmektedir. Adolesan anoreksiya nervozalılarda para kaybına verilen artmış posterior kaudat yanıtı değişen ödül ilişkili öğrenme ile ilişkilendirilmektedir. Bu çalışmalar ödül sistemi ile ilgili ilişkileri göstermektedir ancak ilaç çalışmaları için önem arz eden nörotransmitterlere dayalı çalışmalar kısıtlıdır.

Hipotez: Dopamin modeli ilişkili etkinlik farkı, kilo düzelmesi ile tam olarak normale dönmeyecektir. Ayrıca yordama hatasındaki artmış beyin yanıtı yetersiz iyileşmeyi ve şiddetli hastalığı da yordayacaktır.

Yöntem

Yirmi bir anoreksiya nervozalı (13-20 yaş) ve yirmi bir sağlıklı kontrol (11-20 yaş) kız adolesan alınmış. Gruplara iki defa fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRG) uygulanmış. Anoreksiyalı grupta düşük kilodayken ve kilo düzeltmesini takiben, sağlıklı kontrol grubunda ise hormonların sonucu etkilememesi için farklı menstural döngülerdeki iki erken foliküler fazda görüntülemeler yapılmış. Görüşme ölçekleri ile tanılar doğrulanmış. İlaç kullanımları çalışmada dikkate alınmış ancak dışlanmamış. Katılımcılara özbildirim ölçeği olarak Yeme Bozukluğu Envanteri – 3, Gözden Geçirilmiş Ceza ve Ödül Anketi, Durumluk-Sürekli Anksiyete Ölçeği ve Mizaç ve Karakter Envanteri uygulanmış. Katılımcılara fMRG uygulanması sırasında ödüle koşullanacakları ve sonrasında ödülün olup olmaması ile ilgili yordama hataları yaratabilecek bir görev uygulanmış. Dorsal anterior insula, ventral anterior insula, posterior insula, kaudat gövdesi, kaudat başı, ventral kaudat/nukleus accumbens , substantia nigra, inferior orbitofrontal korteks, medial orbitofrontal korteks ve orta orbitofrontal korteks değerlendirilmiş.

Bulgular

Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, anoreksiya nervoza grubunda şu alanlarda daha fazla beyin yanıtı gözlenmiş: kaudat, ventral kaudat/nucleus accumbens, anterior ve posterior insulada yordama hatası regresyonunda; anterior ve posterior insulada beklenmeyen ödül kazancında (ödülün olmamasını beklerken ödül verilmesi); kaudat gövdesinde beklenmeyen kazanç yokluğunda (ödül verilmesini beklenirken ödül verilmemesi).

Yordama hatası ve beklenmeyen kazanç yokluğu yanıtı tedavi ile gerileme eğilimi gösterirken, beklenmeyen ödül kazancı yanıtı anlamlı olarak yüksek kalmaya devam etmiş. Düşük kilodayken kaudatta yordama hatası yanıtı düşük kilo alımı ile ilişkili bulunmuş. Ceza duyarlılığı ventral kaudat yordama hatası yanıtı ile doğru ilişkili saptanmış.

Ceza duyarlılığı anoreksiya nervoza grubunda anlamlı olarak daha yüksekken ödül duyarlılığında bir fark görülmemiş.

Tartışma ve Sonuç

Adolesan anoreksiya nervozalılarda ödül sistemi yanıtlılığı artışı düşük kiloda ve kilo alımı sonrasında devam etmiş. Beynin ödül bölgelerindeki artmış yordama hatası etkinliği adolesan anoreksiya nervozalılarda tedaviye iyi yanıt vermeyen bir fenotipi temsil ediyor olabilir. Yordama hatası yanıtı hastalık şiddetinin nörobiyolojik bir işareti olabilir ve kişisel tedavi ihtiyaçlarını işaret ediyor olabilir.

Hazırlayan: Dr. Ahmet Gürcan